الگوریتم سلسله مراتبی SBMR برای انتخاب بهترین راه دسترسی به معادن

جاده‌های معادن را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد. جاده‌های داخل محوطه معادن و جاده‌های دسترسی معدن به نقاط کلیدی مقصد مانند کارخانه فرآوری یا نزدیکترین بندر، شهر و روستای مجاور. جاده‌های داخل محوطه معادن معمولاً دارای عمری کوتاه و با مشخصات فنی پایین طرح و ساخته می‌شوند و غالباً موقتی هستند. اما جاده‌های دسترسی به مراتب دارای کیفیت و مشخصات فنی و عمر بالاتری و در بسیاری موارد بسیار طویل‌تر هستند. بنابراین توجه ویژه به طراحی آنها می‌تواند نقش موثری در بهره‌وری اقتصادی از معدن داشته باشد. در این مقاله تلاش شده است تا الگوریتم مناسبی برای طراحی جاده‌های دسترسی معادن با روش تحلیل سلسله مراتبی پیشنهاد شود. به منظور طراحی هر جاده‌ای، ابتدا باید چندین مسیر به عنوان گزینه‌های محتمل به لحاظ هندسی طرح شده و سپس با معیارهای معینی با یکدیگر مقایسه شوند. روش پیشنهادی SBMR برای اولین‌ بار و به منظور کمّی‌سازی معیارهای تصمیم‌گیری برای انتخاب بهترین گزینه ارائه شده است. در این مدل که بر اساس تحلیل سلسله مراتبی بدست آمده هجده پارامتر در سه دسته کلی با معیارهای فنی، اقتصادی و محیطی در نظر گرفته شدند و ساختار نهایی مدل به صورت جداول معینی با سیستم امتیاز‌دهی به هر پارامتر و در محدوده عددی صفر تا 100 پیشنهاد شده است. پس از تحلیل و محاسبات لازم مشخص شد که حساس‌ترین پارامتر، میزان حجم ابنیه از معیارهای فنی با درصد اهمیت 6/23 % بوده و میزان پاکسازی زمین کمترین حساسیت را با 4/0 % داراست. با کمک این سیستم می‌توان نسبت به انتخاب گزینه بهینه در جاده‌های دسترسی به معادن به صورت تحلیلی و مستدل اقدام نمود. به عنوان ارزیابی الگوریتم پیشنهادی، یک مطالعه موردی از معادن مس کرمان (نوچون) مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور چهار مسیر انتخاب شده و کلیه پارامترهای آنها معین شدند. طول مسیرها به ترتیب عبارت بودند از 12، 14، 16 و 18 کیلومتر که پس از محاسبات نهایی مسیر دوم به طول 14 کیلومتر و با شیب متوسط 7 درصد و عرض 11 متر به عنوان گزینه برتر انتخاب شد.